Pojmovnik

U različitim zemljama su VRI uspostavljene, organizovane i djeluju po različitim modelima, što zavisi od ustavno-pravnog okvira, tradicije i okruženja. Najćešće se smatra da VRI pripada jednom od tri institucionalna okvira, a to su:

1) Parlamentarni (Westminsterski ili anglosaksonski model),

2) Kolegijalni ili model odbora i

3) Pravosudni ili Napoleonov model VRI.

(Detaljnije pod: Parlamentarni model VRI; Kolegijani model VRI i Pravosudni model VRI).

Ukoliko revizor na osnovu pribavljenih revizijskih dokaza zaključi da finansijski izvještaji uzeti u cjelini nisu bez materijalno značajnih pogrešnih iskaza ili ako nije u mogućnosti da pribavi dovoljne adekvatne revizijske dokaze na osnovu kojih bi zaključio da finansijski izvještaji u cjelini ne sadrže materijalno značajne greške, revizor treba da modifikuje mišljenje u skladu sa zahtjevima revizijskih standarda.

Prema tome, mišljenje revizora može biti modifikovano i nemodifikovano (tzv. pozitivno mišljenje ili mišljenje bez kvalifikacija). Modifikovano mišljenje revizora je svako mišljenje koje nije „čisto“ ili pozitivno, odnosno:

⦁ kvalifikovano ili tzv. mišljenje sa rezervom (Pod: Kvalifikovano mišljenje („osim za“)),

⦁ negativno mišljenje (Pod: Negativno mišljenje) i

⦁ uzdržavajuće mišljenje tj. uzdržavanje od izražavanja mišljenja o finansijskim izvještajima i/ili o usklađenosti (Pod: Uzdržavanje od izražavanja mišljenja).

Kada revizor modifikuje mišljenje tada, pored elemenata koji su obavezni dio forme svakog mišljenja (u skladu sa ISA 700), treba da: a) izmijeni naslov odjeljka „Osnov za mišljenje“ sa odgovarajućim: „Osnov za mišljenje sa rezervom“ ili „Osnov za kvalifikovano mišljenje“, „Osnov za negativno mišljenje“, „Osnov za uzdržavanje od mišljenja“, po potrebi i b) u tom odjeljku revizorskog mišljenja opiše pitanja zbog kojih je došlo do modifikacije mišljenja. (Vidjeti i pod: Mišljenje revizora)

Javna odgovornost podrazumijeva da javnost ima uvid u aktivnosti koje provode institucije javnog sektora. Revizija učinka je jedan od načina da javnost (Parlament, Vlada, poreski obveznici, potencijalni investitori i drugi) ima uvid. Na taj način se može dobiti odgovor da li se za novac dobila odgovarajuća vrijednost i da li se novac mogao trošiti na racionalniji i pametniji način.

Postupci koji se odnose na nabavke robe, usluga ili radova koje provodi ugovorni organ ili sektorski ugovorni organ u skladu s odredbama Zakona o javnim nabavkama BiH i podzakonskih akata. Ugovorni organ, u smislu ovog zakona, je svaka institucija vlasti na državnom, entitetskom ili lokalnom nivou; pravno lice koje je osnovano za određenu svrhu s ciljem zadovoljavanja potreba od opšteg interesa, a koje nema industrijski ili komercijalni karakter (finansirano je, najvećim dijelom, iz javnih sredstava, ili nadzor nad upravljanjem vrši ugovorni organ definisan na prethodni način ili više od polovine članova skupštine, upravnog ili nadzornog odbora su imenovani ili izabrani predstavnici ugovornih organa definisanih na prethodni način); te asocijacija koju su formirali jedna ili više institucija vlasti ili pravna lica definisani kao prethodno.

Prema definiciji iz MSR, javni sektor su nacionalni i regionalni (na primjer državni, pokrajinski, teritorijalni) organi, lokalni organi (npr. gradski, opštinski) i s njima povezani entiteti – subjekti (na primjer: agencije, odbori, komisije, preduzeća).

Pod javnim sektorom Republike Srpske, za potrebe ovog dokumenta, smatraju se sljedeće organizacije javnog sektora: korisnici sredstava budžeta Republike Srpske, jedinice lokalne samouprave i korisnici sredstava budžeta jedinica lokalne samouprave, vanbudžetski fondovi, agencije i druge institucije, javna preduzeća, ustanove i organizacije u kojima je Republika Srpska većinski vlasnik.

Jedno ili više lica ili organizacija (npr. povjerenik) sa obavezom nadgledanja strateškog usmjeravanja subjekta i obavezama u pogledu odgovornosti tog subjekta. Ovo uključuje i nadgledanje procesa finansijskog izvještavanja.

U nekim pravnim sistemima, lica ovlašćena za upravljanje mogu biti i članovi rukovodstva, npr u slučaju izvršnih članova upravnog odbora (bilo za subjekte iz privatnog ili javnog sektora) i/ili vlasnika – rukovodioca. Detaljnije ovo pitanje razrađuje MRS 260 – „Komunikacija sa licima ovlašćenim za upravljanje“.

Entitet koji ima sljedeće karakteristike:

a) To je entitet sa pravom da ugovara u svoje ime;

b) Ima finansijsko i poslovno ovlašćenje da obavlja djelatnost;

c) Prodaje robu i usluge, u redovnom toku svog poslovanja, drugim entitetima radi ostvarivanja dobiti ili potpunog pokrića troškova;

d) Ne oslanja se na stalno državno finansiranje da bi održao stalnost poslovanja (osim nabavke proizvoda u okviru nezavisne transakcije); i

e) Kontrolisan je od strane entiteta iz javnog sektora.

(Radi jasnoće vidjeti pod: Entitet i Entitet javnog sektora)

Pojam javno preduzeće obuhvata, dakle, i tržišno orijentisana preduzeća, kao što su komunalne službe i finansijske institucije. Javna preduzeća se u suštini nimalo ne razlikuju od entiteta sa sličnom djelatnošću u privatnom sektoru, odnosno – u načelu javna preduzeća posluju da bi ostvarila profit. Ipak, neka od javnih preduzeća imaju određene obaveze vršenja usluga za zajednicu, u okviru kojih se od njih zahtijeva da određenim pojedincima ili organizacijama u zajednici obezbjeđuju robu i usluge besplatno ili po značajno nižim cijenama.

Glavni cilj i suština Limske deklaracije je zahtjev za nezavisnom revizijskom institucijom. Vrhovna revizorska institucija (VRI) koja ne postupa u skladu sa ovim zahtjevom ne zadovoljava standarde. Međutim, zahtjevi Limske deklaracije nisu ispunjeni samo ako VRI ostvari nezavisnost; potrebno je da ova nezavisnost ima uporište u zakonu. Da bi se to ostvarilo, moraju da postoje funkcionalne institucije pravne sigurnosti, a one se mogu naći samo u demokratijama zasnovanim na vladavini prava. Vladavina prava i demokratija su, stoga, osnovne premise za stvarno nezavisnu VRI i predstavljaju stubove na kojima se temelji revizija javnog sektora. Limska deklaracija iz 1977. godine bila je prvi INTOSAI dokument koji je sveobuhvatno predstavio značaj nezavisnosti vrhovne revizijske institucije (VRI), naglašavajući da one mogu biti objektivne i efikasne samo ako su nezavisne od subjekta revizije i zaštićene od spoljnjeg uticaja. Postavljen je kurs i, u godinama koje su uslijedile, pitanje nezavisnosti će se pojavljivati na različitim INTOSAI događajima i u dokumentima koji su proizašli iz tih fundamentalnih principa.

IAASB je akronim od The International Auditing and Assurance Standards Board, odnosno Odbor za međunarodne standarde revizije i uvjeravanja. IAASB u okviru IFAC-a, odnosno Međunarodne federacije računovođa, kao nezavisno tijelo objavljuje saopštenja koja regulišu angažovanja revizije, pregleda, ostalih uvjeravanja i srodnih usluga, a koje se provode u skladu sa međunarodnim standardima.
IAASB-ovi standardi angažovanja obuhvataju:

⦁ ISA (ili MRS – detaljnije pod Međunarodni standardi revizije),

⦁ Međunarodne standarde angažovanja na pregledu (engl. akronim: ISRE),

⦁ Međunarodne standarde angažovanja na osnovu kojih se pruža uvjeravanje (engl. akronim: ISAE)

i

⦁ Međunarodne standarde srodnih usluga (engl. akronim: ISRS).
Tako se ISA, ISRE, ISAE i ISRS zajednički nazivaju IAASB-ovim standardima angažovanja.

Akronim od International Accouting Standards to jest Međunarodni računovodstveni standardi (MRS).
Detaljnije pogledati pod Međunarodni računovodstveni standardi.