Pojmovnik

Akronim od „The International Federation of Accountants“ odnosno Međunarodna federacija račununovođa. IFAC je osnovan 1977. godine, a sastoji se od 175 punopravnih i pridruženih organizacija – članica iz više od 130 zemalja svijeta i predstavlja oko 3 miliona računovođa u javnoj praksi, industriji i trgovini, javnom i obrazovnom sektoru. IFAC putem svojih Odbora donosi standarde, smjernice i saopštenja relevantne za računovodstvenu i revizorsku profesiju. Primjena međunarodnih, nacionalnih i drugih standarda u svakoj pojedinoj zemlji reguliše se zakonom – kod nas je to Zakon o računovodstvu i reviziji.

Akronim od „The INTOSAI Framework of Professional Pronouncements“ odnosno INTOSAI Okvir profesionalnih saopštenja (objava). Ovaj INTOSAI okvir ili IFPP obuhvata tri grupe profesinalnih objava (saopštenja) a to su:

⦁ principi (skraćeno INTOSAI-P),

⦁ standardi (skraćeno: ISSAI) i

⦁ smjernice (skraćeno (GUID).

INTOSAI principi, standardi i smjernice nadahnjuju i podupiru vrhovne revizijske institucije u izradi visokokvalitetnih revizijskih izvještaja od značaja za javnost i druge ključne korisnike. Njihovo usvajanje može zavisiti od zakonskog mandata i uslova u određenoj državi. U Republici Srpskoj je zakonom propisana obaveza Glavne službe za reviziju javnog sektora Republike Srpske kao vrhovne revizorske institucije da primjenjuje INTOSAI standarde revizije i revizorske standarde Međunarodne federacije računovođa IFAC.

Akronim od International Financial Reporting Standards odnosno Međunarodni standardi finansijskog izvještavanja koje donosi Odbor za međunarodne računovodstvene standarde (IASB) pri IFAC-u i koji zajedno sa MRS čine međunarodne računovodstvene standarde i standarde finansijskog izvještavanja sa tumačenjima i pratećim objavama koje se primjenjuju kao jedinstven skup visokokvalitetnih, globalnih računovodstvenih standarda koji zahtijevaju transparentne i uporedive informacije u finansijskim izvještajima opšte namjene.

Naziva se još i „rizik po prirodi stvari“ i predstavlja podložnost neke tvrdnje (odnosi se na klasu transakcija, saldo računa, objelodanjivanje ili drugu informaciju) pogrešnim iskazima koji pojedinačno ili zbirno sa drugim pogrešnim iskazima mogu biti materijalno značajni, prije razmatranja bilo koje s njima povezane kontrole.

Faktori inherentnog rizika su karakteristike događaja ili uslovi koji utiču na podložnost neke tvrdnje pogrešnom prikazivanju, a takvi faktori mogu biti kvalitativni ili kvantitativni. Kvalitativni inherentni faktori rizika obuhvataju: složenost, subjektivnost, promjenu, nesigurnost ili osjetljivost na pogrešno prikazivanje zbog pristrasnosti uprave ili drugih faktora rizika u mjeri u kojoj oni mogu imati uticaj na inherentni rizik.

Kontrole koje nisu dovoljno precizne da spriječe, otkriju ili isprave pogrešna prikazivanja na nivou tvrdnje, ali podržavaju druge kontrole i tako imaju ‘indirektan’ učinak na ispravno funkcionisanje tih kontrola.

(Vidjeti: Kontrole i Sistem internih kontrola).

Između pojmova ekonomičnost, efikasnost i efektivnost u reviziji učinka postoje interakcije i u cilju njihove ilustracije može se koristiti input – output model. Model podrazumijeva “sliku“ kojom se mogu prikazati sve aktivnosti u javnom sektoru. Ovaj model opisuje način na koji se sa jedne pozicije u procesu prelazi na drugu uz korištenje određenih resursa, a u svrhu postizanja specifičnih ciljeva. Ekonomičnost se tiče ulaza/inputa, efikasnost se tiče kako i na koji način da ti ulazi konvertuju u izlaze/outpute, a efektivnost se tiče efekata dobijenih izlazima (“outcomes“).

Ispitivanje evidencija ili dokumenata, eksternih ili internih, u papirnoj ili elektronskoj formi, ili drugih medija za čuvanje informacija, ili fizički pregled materijalnih sredstava.

Za ostale revizijske postupke vidjeti: Vrste revizijskih postupaka.

Interna kontrola je proces koji osmišljavaju, primjenjuju i održavaju lica ovlašćena za upravljanje, rukovodstvo i druga lica, u cilju obezbjeđenja uvjeravanja u razumnoj mjeri o ispunjenju ciljeva subjekta (entiteta) u pogledu pouzdanosti finansijskog izvještavanja, efikasnosti i efektivnosti poslovanja i usklađenosti sa primjenljivim zakonima i regulativom. Izraz „kontrole“ se odnosi na sve aspekte jedne ili više komponenti interne kontrole (Vidjeti: Sistem internih kontrola).

Funkcija u okviru subjekta osmišljena i uspostavljena radi konsultovanja i davanja objektivnog stručnog mišljenja i savjeta o adekvatnosti sistema finansijskog upravljanja i kontrola, unapređivanja efektivnosti procesa upravljanja rizikom i upravljanja subjektom, a sve u cilju unapređivanja poslovanja tog subjekta. Interna revizija može imati savjetodavnu ulogu za posebne neplanirane zadatke inicirane isključivo od rukovodioca subjekta, čiji je cilj poboljšanje procesa upravljanja, upravljanja rizikom i kontrola, pri čemu interni revizori nisu odgovorni za sprovođenje datih preporuka. Jedinica za internu reviziju obavezno se funkcionalno i organizaciono odvaja od drugih organizacionih jedinica subjekta, a rukovodilac jedinice za internu reviziju i interni revizor mogu obavljati samo poslove interne revizije.

Intervjuima se prikupljaju podaci kvalitativnog karaktera,odnosno putem intervjua se obezbjeđuju stavovi, mišljenja, ideje kako bi se potkrijepili dokazi pribavljeni iz drugih izvora i primjenom drugih metoda revizije. Intervju se često koristi u reviziji učinka, u svim njenim fazama a može se koristiti i za pribavljanje mišljenja o mogućnostima potencijalnih poboljšanja i potencijalnim preporukama. Kako bi se ostvario najširi mogući pogled na revizijski problem i pogled iz različitih perspektiva revizori intervijušu lica iz različitih revidiranih institucija, a u okviru jedne revidirane institucije lica na različitim pozicijama sa različitim ulogama, ovlašćenjima i odgovornostima. Intervju se može provoditi i sa licima izvan revidiranih institucija kao što su korisnici usluga, dobri poznavaoci prilika u području koje se revidira i sl.

Intervju po svojoj strukturi može biti strukturisan, polustrukturisan i nestrukturisani. Strukturisani intervju se u reviziji učinka najčešće primjenjuju u glavnoj studiji u završnoj fazi revizije kada treba dobiti konkretne podatke kojima će se dopuniti postojeće informacije i na taj način kompletirati revizijski dokazi. Strukturisani interviju podrazumijeva da su pitanja unaprijed pripremljena i da revizori znaju koji podaci su im potrebni.

Polustrukturisan intervju se u načelu primjenjuje na početku glavne studije i podrazumijeva da je veći broj pitanja unaprijed pripremljen. Nestrukturisani intervju se češće primjenjuju u predstudiji kada su potrebni širi i fleksibilniji pogledi na revizijski problem kako bi se pravilno dizajnirao i planirao dalji proces revizije – glavna studija.

Intervju se može provoditi lično u direktnoj komunikaciji tima za reviziju – revizora i intervjuisane osobe, putem telefona – telefonski intervju, putem interneta – internetski intervju i putem pošte – poštanski intervju.