Pojmovnik

Matrica dizajna je sredstvo za utvrđivanje šta i kako će se revidirati u reviziji učinka. Svrha matrice dizajna je da pruži konkretne upute revizorima kako, na koji način pružiti odgovor na osnovno revizorsko pitanje i pojedinačna revizorska pitanja i potpitanja, koji su potrebni revizorski dokazi, iz kojih izvora, na koji način prikupljati, analizirati i kompilirati revizijske dokaze. Matrica dizajna sadrži strukturu osnovnih komponenata dizajna koji daju odgovore na slijedeće:

• Šta je područje ispitivanja i šta je predmet ispitavanja – revizijski problem?

• Koje institucije su obuhvaćene revizijom?

• Šta je fokus revizije?

• Osnovno revizijsko pitanje na koje se traži odgovor

• Revizijska pitanja i potpitanja, potrebni revizijski dokazi, na koji način će se prikupljati, analizirati i kompilirati revizijski dokazi?

Detaljnije pod ISQC.

Sistematizovan set međunarodno priznatih saopštenja koja se primjenjuju u reviziji finansijskih informacija iz prethodnih perioda. Puni naziv kompletnog seta ovih međunarodnih standarda je „Međunarodni standardi revizije, kontrole kvaliteta, pregleda, ostalih uvjeravanja i srodnih usluga“ i čine ih:

⦁ Međunarodni standardi revizije (skraćeno MRS, engl. ISA),

⦁ Međunarodni standardi angažovanja na pregledu (engl. akronim: ISRE),

⦁ Međunarodni standardi angažovanja na osnovu kojih se pruža uvjeravanje ((engl. akronim: ISAE) i
⦁ Međunarodni standardi srodnih usluga (engl. akronim: ISRS).

ISA, ISRE, ISAE i ISRS se zajednički nazivaju IAASB-ovim standardima angažovanja. MSR-e objavljuje Odbor za međunarodne standarde revizije i uvjeravanja (skraćeno IAASB) u okviru IFAC-a odnosno Međunarodne federacije računovođa. Saopštenja koja objavljuje IAASB regulišu angažovanja revizije, pregleda, ostalih uvjeravanja i srodnih usluga, a koje se sprovode u skladu sa Međunarodnim standardima. Oni nemaju veći autoritet od lokalnih zakona ili propisa kojima se reguliše revizija istorijskih finansijskih izvještaja ili angažovanja na uvjeravanju u nekoj zemlji. U slučaju da se lokalni zakoni ili propisi razlikuju od MSR ili da su u suprotnosti sa njima po određenom pitanju, angažovanje koje je u skladu sa lokalnim zakonima i propisima neće automatski biti usklađeno sa standardima koje donosi IAASB.

Nije dozvoljeno navođenje izjave da je postignuta usklađenost sa MSR ukoliko nisu u potpunosti primijenjeni svi standardi koji su relevantni za dato angažovanje. U Republici Srpskoj je Zakonom (Vidjeti: Zakon) definisano da GSR JS RS obavezno, između ostalog, primjenjuje i revizorske standarde Međunarodne federacije računovođa (IFAC), čime su MSR postali dio obavezujućeg seta standarda i saopštenja u reviziji javnog sektora, odnosno pozivanje u revizorskom izvještaju na primjenu Međunarodnih standarda revizije znači popunu primjenu svih standarda koji su relevantni za dato angažovanje.

Meksička deklaracija o nezavisnosti VRI (prema važećoj nomenklaturi pod oznakom INTOSAI-P 10) koja proizilazi iz Limske deklaracije i oslanja se na nju, detaljnije obrađuje osam suštinskih principa koje priznaju vrhovne revizijske institucije (VRI), a to su:

Princip 1: Postojanje odgovarajućeg i efektivnog ustavnog/statutarnog/zakonodavnog okvira i de facto primijenjena odredbi ovog okvira,

Princip 2: Nezavisnost rukovodilaca i članova (kolegijalnih institucija) VRI, uključujući i sigurnost mandata i zakonskog imuniteta prilikom uobičajenog obavljanja njihovih dužnosti;

Princip 3: Dovoljno širok mandat i puno diskreciono pravo, u obavljanju funkcije VRI;

Princip 4: Neograničen pristup informacijama;

Princip 5: Pravo i obaveza podnošenja izvještaja o radu;

Princip 6: Sloboda odlučivanja o sadržaju i vremenu objavljivanja i slanja izvještaja o reviziji;

Princip 7: Postojanje efektivnih mehanizama za praćenje realizacije preporuke VRI;

Princip 8: Finansijska i upravljačka/administrativna autonomija i raspoloživost odgovarajućih ljudskih, materijalnih i novčanih resursa.

Ovo je dokument koji je svojstven reviziji učinka kojeg sačinjava revizorski tim ukoliko se u procesu provođenja predstudije ili nakon provedene predstudije nije utvrdio revizijski problem ili se pokazalo da se revizijom utvrđenog revizijskog problema neće pružiti nova dodana vrijednost ili da je raspoloživost podataka, informacija i dokumenata nedovoljna (nepotpunost dokaza). Revizorski tim sačinjava dokument pod nazivom Memorandum o odustajanju od glavne studije i na taj način predlaže rukovodstvu vrhovne revizijske institucije da se odustane od provođenja glavne studije. Memorandum o odustajanju od glavne studije treba da sadrži objašnjenja o razlozima za neprovođenje glavne studije sa osnovnim argumentima koji su sastavni dio revizorske radne dokumentacije.

Koje metode prikupljanja dokaza će se primjenjivati u reviziji zavisi od vrste revizijskog problema, vrste studije kao i opštih i posebnih ciljeva revizije. Pri izboru prikladne metoda revizor treba da ima u vidu s jedne strane zahtjev za ekonomičnim i efikasnim provođenjem revizije a s druge strane zahtjev za kvalitetnim provođenjem revizije što između ostalog podrazumijeva relevantne, pouzdane i dovoljne revizijske dokaze.
Metode koje se koristi prilikom prikupljanja revizijskih dokaza, pojedinačno ili u kombinaciji su:

⦁ Inspekcija – pregled dokumentacije

⦁ Upitnici

⦁ Ankete

⦁ Intervjui

⦁ Posmatranja na terenu

⦁ Mjerenja na terenu

⦁ Fokus i referentne grupe

⦁ Mišljenja konsultanta

⦁ Studija slučaja

⦁ Proučavanjem zakonskih i podzakonskih akata, politika, planova, programa, izvještaja, medijskih i drugih informacija

⦁ Video, audio snimanje i fotografisanje.

Pouzdanost revizijskih dokaza je u direktnoj vezi sa odabirom metode za pribavljanje revizijskih dokaza, ali i načinom njenog provođenja, tako će se posmatranje i/ili mjerenje na terenu smatrati pouzdanijim dokazom kada subjekt posmatranja nije svjestan posmatranja i mjerenja ili kada samo mjerenje nije najavljeno. Takođe, dokumentacija pribavljena ili potvrđena od treće strane smatra se pouzdanijim revizijskim dokazom od dokumenta koji za potrebe revizije kreira revidirani subjekt, itd.

U predstudijskom memorandumu potrebno je navesti i metode koje će se koristiti u analizi i vrednovanju prikupljenih revizijskih dokaza. U postupku analize i vrednovanja mogu se koristiti kvantitativne i kvalitativne metode:

⦁ Metode statističke analize

⦁ Metode ekonomske analize

⦁ Metode indukcije i dedukcije

⦁ Metode analize i sinteze

⦁ Komparativne metode

⦁ Benčmarking metoda

⦁ Kauzalna metoda

⦁ Mapiranje procesa, postupaka i procedura

⦁ Metoda analize studije slučaja

⦁ SWOT analiza i

⦁ druge poznate naučno istraživačke metode.

Za podatke prikupljene u predstudiji treba odabrati metode kojima će se najbolje obezbijediti analiza prikupljenih podataka na efikasan i efektivan način.

Formalno izraženo mišljenje revizora o tome da li su finansijski izvještaji istinito i objektivno prezentovani, u svim bitnim (materijalno značajnim) aspektima, odnosno daju istinit i objektivan prikaz u skladu sa pravilima i propisima finansijskog izvještavanja (odnosno, primjenljivim okvirom finansijskog izvještavanja). Fraze koje se koriste za izražavanje mišljenja revizora o finansijskim izvještajim su: „daju istinit i objektivan prikaz“ ili „istinito i objektivno prikazuju“ ili „na fer način prikazuju sve bitne segmente“, što su sinonimi.

Revizija finansijskih izvještaja koja se provodi u skladu s Međunarodnim standardima revizije (MSR) i relevantnim etičkim zahtjevima omogućava revizoru da formira takvo mišljenje. Pozivanje na „finansijske izvještaje“ podrazumijeva „kompletan set finansijskih izvještaja opšte namjene“. Kao osnovu za mišljenje revizora, MSR zahtijevaju da revizor u razumnoj mjeri stekne uvjeravanje da finansijski izvještaji uzeti u cjelini, ne sadrže materijalno pogrešne iskaze bilo da je uzrok kriminalna radnja ili greška. Uvjeravanje u razumnoj mjeri predstavlja visok ali ne i apsolutan stepen uvjeravanja.

U zavisnosti od mandata revizije (u Republici Srpskoj je to definisano u čl. 18 Zakona) finansijska revizija uključuje reviziju finansijskih izvještaja i reviziju sklađenosti, te se i za usklađenost aktivnosti, finansijskih transakcija i informacija iskazanih u finansijskim izvještajima sa značajnim zakonskim i drugim propisima, takođe izražava mišljenje revizora. (Bitno je napomenuti da je u različitim zemljama na različite načine definisan mandat i okvir za reviziju usklađenosti, koja može da se provodi u kombinaciji sa revizijom finansijskih izvještaja ili zasebno ili u kombinaciji sa revizijom učinka, a u nekim jurisdikcijama vrhovna revizijska institucija ima i ovlaštenja i djelokrug slične sudskim, pa se tako i nazivaju revizorskim sudom. (O ovome više pod: Modeli organizovanja VRI).

Mišljenje koje izražava revizor kada zaključi da su, po svim materijalno značajnim aspektima, finansijski izvještaji pripremljeni u skladu sa primjenljivim okvirom finansijskog izvještavanja. Termin koji se uobičajeno koristi za nemodifikovano mišljenje revizora je „pozitivno mišljenje“.

Vidjeti pod: Kvalifikovano mišljenje („osim za“)