Pojmovnik

Bilans je riječ kojom se najčešće jednim imenom naziva finansijski izvještaj za određeni vremenski period, pri čemu taj izvještaj odlikuje tzv. knjigovodstvena ravnoteža. Naime, takva uravnoteženost je prisutna zbog toga što po principima dvojnog knjigovodstva svaka transakcija ili događaj utiče na najmanje dva računa (konta) glavne knjige računa. Kako se svaka poslovna promjena upisuje najmanje dva puta i to na tzv. računima aktive i pasive, odnosno rashoda i prihoda, tako se – po zaključenju jednog vremenskog perioda – bilansiranjem sve transakcije i događaji odražavaju u finansijskim izvještajima – bilansima, od kojih su najpoznatiji bilans stanja i bilans uspjeha.

Vidjeti: Izvještaj o tokovima gotovine..

Bilans stanja je finansijski izvještaj o stanju (imovine i obaveza) nekog poslovnog subjekta na određeni dan. Kao dio kompleta finansijskih izvještaja prema međunarodnim računovodstvenim standardima (Vidjeti: IAS, IPSAS) ovaj izvještaj se naziva Izvještaj o finansijskom stanju ili Izvještaj o finansijskoj poziciji, a bilansni datum na koji se sačinjavaju redovni finansijski izvještaji kod nas je 31. decembar.

Bilans uspjeha predstavlja ukupne prihode umanjene za ukupne rashode, isključujući komponente ostalog ukupnog rezultata. Kao dio kompleta finansijskih izvještaja prema međunarodnim računovodstvenim standardima (Vidjeti: IAS, IPSAS) ovaj izvještaj se naziva Izvještaj o finansijskoj uspješnosti za određeni period. U Republici Srpskoj je Ministarstvo finansija za potrebe izvještavanja na nivou određenih jedinica vlasti Pravilnikom o finansijskom izvještavanju za budžetske korisnike definisalo obrasce godišnjih izvještaja među kojima je i „Bilans uspjeha – Izvještaj o finansijskoj uspješnosti“.

Bruto bilans je pregled ukupnog prometa na kontima glavne knjige u toku jednog obračunskog perioda. Cilj sastavljanja bruto bilansa je provjera ispravnosti i usklađenosti sprovedenih knjiženja u dnevniku i u glavnoj knjizi, s obzirom na principe dvojnog knjigovodstva.

Budžet je procjena budžetskih sredstava i budžetskih izdataka za jednu fiskalnu godinu. Planirana budžetska sredstva i planirani budžetski izdaci moraju biti uravnoteženi. Budžetska sredstva čine budžetski prihodi i primici za nefinansijsku imovinu, primici od finansijske imovine i zaduživanja tekuće fiskalne godine, neutrošena namjenska sredstva budžetskih grantova i transfera iz ranijih perioda i suficit raspoređen odlukom nadležnog organa, dok budžetske izdatke čine budžetski rashodi, izdaci za nefinansijsku imovinu i izdaci za finansijsku imovinu i otplatu dugova.

Budžetski sistem u Republici Srpskoj uređuje se Zakonom o budžetskom sistemu Republike Srpske, prema kojem budžetski sistem čine budžet Republike, budžeti opština i gradova i budžeti – finansijski planovi fondova. U skladu sa navedenim zakonom jedinstvenost budžetskog sistema obezbjeđuje se zajedničkim pravnim uređenjem, jedinstvenom budžetskom klasifikacijom, upotrebom jedinstvene budžetske dokumentacije za izradu budžeta Republike, opština, gradova i fondova, jedinstvenim sistemom budžetskog računovodstva, jedinstvenim kriterijumima za budžetsku kontrolu i jedinstvenim principima na kojima se zasniva budžetski postupak.