Glavna služba za reviziju javnog sektora Republike Srpske je provela reviziju učinka pod nazivom “Uspostavljanje poslovnih zona u Republici Srpskoj”. Svrha ove revizije učinka je da se ispitaju uzroci koji utiču na uspješnost procesa uspostavljanja poslovnih zona u Republici Srpskoj, kao i posljedice tog stanja, te da se na osnovu ispitivanja ponude preporuke čija implementacija od strane nadležnih institucija može unaprijediti uspješnost ovog procesa u Republici Srpskoj.
Nalazi revizije su pokazali da je uspostavljanje poslovnih zona u Republici Srpskoj pod uticajem raznovrsnih faktora organizaciono-institucionalne, upravljačke, administrativne i finansijske prirode.
Postojeći pravni okvir koji uređuje oblast preduzetničke infrastrukture i poslovnih zona nije kompletan, nije u potpunosti usaglašen, a pojedini propisi nisu ni dosljedno primjenjivani u praksi. Institucije i organi nadležni za uspostavljanje poslovnih zona nemaju dovoljne i odgovarajuće kapacitete za ostvarivanje dodijeljenih uloga, što uz nedovoljno efektivnu koordinaciju utiče na uspješnost ovog procesa. Nije uspostavljena jedinstvena baza podataka Republike Srpske o poslovnim zonama.
Republika Srpska je opredjeljena da podržava i pomaže osnivanje i uspostavljanje poslovnih zona, te je putem institucija Republike pružila jedinicama lokalne samouprave direktnu finansijsku podršku od 5,5 miliona KM i nefinansijsku podršku u vidu prenosa prava svojine nad nepokretnostima, stručne i savjetodavne pomoći, te promocije poslovnih zona. Međutim, navedena podrška Republike nije u potpunosti provođena planski i koordinisano.
U Republici Srpskoj je u procesu uspostavljanja 75 poslovnih zona u 38 jedinica lokalne samouprave. Od ukupnog broja, 20 poslovnih zona može svoje kapacitete ponuditi zainteresovanim investitorima.
Jedinice lokalne samouprave su u proces uspostavljanja poslovnih zona ušle nespremne, nepoznavajući i neprimjenjujući propisane postupke i procedure za uspostavljanje poslovnih zona, bez odgovarajuće podloge u strateško-razvojnim, plansko-prostornim i formalno-pravnim aktima, te bez odgovarajućih resursa i kapaciteta.
Za uspostavljanje poslovnih zona od 2009. do 2019. godine uloženo je oko 50 miliona KM, a od čega jedinice lokalne samouprave 33,5 miliona KM, međunarodni donatori 8 miliona KM, Vlada Republike Srpske 5,5 miliona KM i Vlada Republike Srbije 2 miliona KM. Od uloženih finansijskih sredstava u uspostavljanje poslovnih zona, 22,2 miliona KM je uloženo u izgradnju infrastrukture, 14,5 miliona KM za kupovinu nepokretnosti, 6,2 milona KM za izgradnju poslovnih objekata i 6,1 miliona KM za druge aktivnosti. Nije napravljena procjena vrijednosti nepokretnosti koje su prenesene za potrebe uspostavljanja poslovnih zona.
Funkcionalno uspostavljanje poslovnih zona nije se ostvarivalo planiranom dinamikom. Nije bilo organizovane promocije poslovnih zona i nisu se koristile sve mogućnosti za ponudu kapaciteta poslovnih zona i privlačenje zainteresovanih investitora. U poslovnim zonama krajem 2019. godine, prema raspoloživim podacima, poslovalo je 250 poslovnih subjekata sa oko 2.800 zaposlenih.
Revizija je zaključila da uspostavljanje poslovnih zona u Republici Srpskoj nije u dovoljnoj mjeri uspješan proces što pokazuje broj uspostavljenih poslovnih zona i nivo poslovnih aktivnosti u njima.
Na osnovu nalaza i zaključaka zasnovanih na relevantnim, pouzdanim i dovoljnim revizijskim dokazima kreirane su preporuke revizije. Preporuke su upućene institucijama koje imaju nadležnosti za uspostavljanje poslovnih zona u Republici Srpskoj: Vladi Republike Srpske, Ministarstvu privrede i preduzetništva i jedinicama lokalne samouprave.
Kompletan izvještaj revizije učinka je dostupan na internet stranici Glavne službe za reviziju javnog sektora Republike Srpske.
